اسماعيل گندمكار:هرمنوتيك همان تفسير به معناي درك زواياي پنهان متن است
اسماعيل گندمكار:هرمنوتيك همان تفسير به معناي درك زواياي
پنهان متن است
گروه انديشه: در هرمنوتيك زواياي مخفي متن را براي درك معناي آن جستجو
مي‌كنيم و تفسير كردن هم روشن كردن زواياي مخفي است؛ قرآن معاني و مفاهيمي
دارد و در هر آيه يا كلمه‌اي از قرآن كه در قالب لفظ بيان شده است، اين
معني نهاده شده است.
حجت‌الاسلام و المسلمين اسماعيل گندمكار، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو
با خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، با اشاره به اصل هرمنوتيك در تفسير قرآن
كريم، اظهار كرد: برخي از اساتيد و مفسران قرآن كريم دانشگاه؛ چون با زبان
آشنا نيستند، اصل هرمنوتيك را رد مي‌كنند. بنده چون به زبان آلماني تسلط
دارم و در كشور آلمان تدريس مي‌كنم، با مباحث هرمنوتيك آشنايي خوبي دارم.
اين مدرس و مبلغ تعاليم اسلامي و قرآني در كشورهاي اروپاي در تبيين معناي هرمنوتيك گفت: هرمنوتيك به معناي درك زواياي پنهان متن است؛ تعريف هرمنوتيك اين است؛ يعني مي‌خواهيم زواياي پنهان متني را كه در مقابل فاعل شناسا قرار گرفته است، بفهميم.
وي در توضيح بيشتر رواياي پنهان متن گفت: هر متن نوشته‌اي الفاظي دارد، البته ممكن است يك متن هنري باشد و حتما نوشته نباشد، همانند نقاشي، مجسمه، شكل و مانند آن. درك زواياي پنهان متن را هرمنوتيك مي‌گويند كه در برخي كتاب‌ها همچون «اصول و ساختار تأويل» و كتا‌ب‌هاي ديگر آمده است.
اين مدرس دانشگاه با بيان اين‌كه ممكن است متن؛ مقدس و يا غير مقدس باشد، تصريح كرد: در هرمنوتيك به عنوان مثال ديوان حافظ را هم مي‌توانيم درك معنا كنيم؛ به عنوان مثال اين شعر حافظ كه «تنها نه من كعبه دل بتكده كرده، در هر قدمي قدمي صومعه‌اي هست و كنشتي». اين‌كه بايد معناي در هر قدمي صومعه و كنشتي هست را دريابيم.
وي در ادامه گفت: يا شعر «بريز ساقي آن مي كه حال آورد، كرامت فزايد كمال آورد» اين «مي» كدام مي است؟ اين ساقي كدامين ساقي است؟ همه اين نمونه‌ها همانطور كه در «تماشاي راز» شهيد مرتضي مطهري و مجموعه «شرح سودي بر حافظ» نوشته عصمت ستارزاده آمده است، شرح شده است.
گندمكار با اشاره به اشعار مثنوي معنوي تصريح كرد: همچنين شروحي همانند شرح مثنوي معنوي علامه جعفري و يا «شكوه شمس» آنمارشيمن آلماني كه البته با وي مراودات علمي و فكري داشتم؛ شرح را براي درك معنا در مثنوي معنوي انجام دادند؛ به عنوان نمونه شعر «بشنو از ني چون حكايت مي‌كند، از جدايي‌ها شكايت مي‌كند/ كز نيستان تا مرا ببريده‌اند در نفيرم مرد و زن ناليده‌اند» مراد از ني و نفير، مقصود از اين زبان سمبليك چيست؟
وي افزود: از سوي ديگر، خود زبان‌ها نيز متفاوت است؛ زبان متن ديني با زبان متن غير ديني، زبان متن هنري با زبان متن تاريخي متفاوت است. در هرمنوتيك زواياي مخفي متن را براي درك معناي آن جستجو مي‌كنيم. حال آن متن ممكن است متن مقدس قرآن باشد و يا كتب انجيل، تورات و زبور و يا متن غير مقدس، اين معناي هرمنوتيك است.
اين مدرس حوزه علميه در تبيين معناي تفسير بيان گفت: «فسر» يعني روشن كردن زواياي مخفي، زواياي مخفي چه معنا در قالب لفظ آمده است؟ قرآن معاني و مفاهيمي دارد و در هر آيه يا كلمه‌اي از قرآن كه در قالب لفظ بيان شده است، اين معني نهاده است. مفسر نيز به كسي مي‌گويند كه اين زواياي مخفي را آشكار مي‌كند.
وي با بيان اين‌كه تفسير و هرمنوتيك در چيستي معنايي دقيقا عين يكديگر هستند، عنوان كرد: هم‌اكنون دو مكتب در اروپا داريم كه يكي مكتب «قاره‌اي» در اروپا با محوريت فلاسفه آلماني است و يك مكتب انگليسي امريكن كه با مركزيت انگلستان كه در آنجا عمل‌گرايي محور است؛ يعني يك سانتراليسم پراگماتيستي يا تجربه‌گرايي است.
اين مدرس حوزه علميه اضافه كرد: آنان مي‌خواهند در پراگماتيسم يا عمل‌گرايي، خروجي را داشته باشند. مي‌گويد كه شما اين مطالب را بيان كرديد، چه محصولي داشتيد؟ دنبال مواد و محصول است. فلسفه قاره‌اي به دنبال چيستي و معنا است. افرادي همانند مارتين هايدگر در كتاب «هستي و زمان» با نظريه «دازاين» كه سه عنصر اساسي؛ انسان، زبان و زمان را در آن مطرح مي‌كند.
وي اظهار كرد: هايدگر بر خلاف گادامر، زبان را ابزار نمي‌دانست، بلكه متن قلمداد مي‌كرد، البته انواع مكتب‌هاي هرمنوتيكي و انواع قرائت‌هاي هرمنوتيكي هم داريم. همانطور كه انواع نگاه‌هاي تفسيري در اسلام داريم؛ رويكردهاي روايي، تاريخي و حتي گرايش‌هاي تفسير سياسي، فلسفي و عرفاني در اين زمينه وجود دارد.
گندمكار با اشاره به تفسير «كشف‌الاسرار» گفت: به عنوان نمونه اين تفسير منسوب به خواجه عبدالله انصاري، با نگاه عرفاني نوشته شده است. همچنين تفسير الميزان علامه طباطبايي نگاهي همه‌جانبه به تفسير قرآن دارد؛ روايي، تاريخي، عرفاني، فلسفي و كلامي است و كتاب جامعي است و نگاه‌هاي متفاوتي دارد.
اين مدرس و مبلغ تعاليم اسلامي و قرآني در كشورهاي اروپاي در تبيين معناي هرمنوتيك گفت: هرمنوتيك به معناي درك زواياي پنهان متن است؛ تعريف هرمنوتيك اين است؛ يعني مي‌خواهيم زواياي پنهان متني را كه در مقابل فاعل شناسا قرار گرفته است، بفهميم.
وي در توضيح بيشتر رواياي پنهان متن گفت: هر متن نوشته‌اي الفاظي دارد، البته ممكن است يك متن هنري باشد و حتما نوشته نباشد، همانند نقاشي، مجسمه، شكل و مانند آن. درك زواياي پنهان متن را هرمنوتيك مي‌گويند كه در برخي كتاب‌ها همچون «اصول و ساختار تأويل» و كتا‌ب‌هاي ديگر آمده است.
اين مدرس دانشگاه با بيان اين‌كه ممكن است متن؛ مقدس و يا غير مقدس باشد، تصريح كرد: در هرمنوتيك به عنوان مثال ديوان حافظ را هم مي‌توانيم درك معنا كنيم؛ به عنوان مثال اين شعر حافظ كه «تنها نه من كعبه دل بتكده كرده، در هر قدمي قدمي صومعه‌اي هست و كنشتي». اين‌كه بايد معناي در هر قدمي صومعه و كنشتي هست را دريابيم.
وي در ادامه گفت: يا شعر «بريز ساقي آن مي كه حال آورد، كرامت فزايد كمال آورد» اين «مي» كدام مي است؟ اين ساقي كدامين ساقي است؟ همه اين نمونه‌ها همانطور كه در «تماشاي راز» شهيد مرتضي مطهري و مجموعه «شرح سودي بر حافظ» نوشته عصمت ستارزاده آمده است، شرح شده است.
گندمكار با اشاره به اشعار مثنوي معنوي تصريح كرد: همچنين شروحي همانند شرح مثنوي معنوي علامه جعفري و يا «شكوه شمس» آنمارشيمن آلماني كه البته با وي مراودات علمي و فكري داشتم؛ شرح را براي درك معنا در مثنوي معنوي انجام دادند؛ به عنوان نمونه شعر «بشنو از ني چون حكايت مي‌كند، از جدايي‌ها شكايت مي‌كند/ كز نيستان تا مرا ببريده‌اند در نفيرم مرد و زن ناليده‌اند» مراد از ني و نفير، مقصود از اين زبان سمبليك چيست؟
وي افزود: از سوي ديگر، خود زبان‌ها نيز متفاوت است؛ زبان متن ديني با زبان متن غير ديني، زبان متن هنري با زبان متن تاريخي متفاوت است. در هرمنوتيك زواياي مخفي متن را براي درك معناي آن جستجو مي‌كنيم. حال آن متن ممكن است متن مقدس قرآن باشد و يا كتب انجيل، تورات و زبور و يا متن غير مقدس، اين معناي هرمنوتيك است.
اين مدرس حوزه علميه در تبيين معناي تفسير بيان گفت: «فسر» يعني روشن كردن زواياي مخفي، زواياي مخفي چه معنا در قالب لفظ آمده است؟ قرآن معاني و مفاهيمي دارد و در هر آيه يا كلمه‌اي از قرآن كه در قالب لفظ بيان شده است، اين معني نهاده است. مفسر نيز به كسي مي‌گويند كه اين زواياي مخفي را آشكار مي‌كند.
وي با بيان اين‌كه تفسير و هرمنوتيك در چيستي معنايي دقيقا عين يكديگر هستند، عنوان كرد: هم‌اكنون دو مكتب در اروپا داريم كه يكي مكتب «قاره‌اي» در اروپا با محوريت فلاسفه آلماني است و يك مكتب انگليسي امريكن كه با مركزيت انگلستان كه در آنجا عمل‌گرايي محور است؛ يعني يك سانتراليسم پراگماتيستي يا تجربه‌گرايي است.
اين مدرس حوزه علميه اضافه كرد: آنان مي‌خواهند در پراگماتيسم يا عمل‌گرايي، خروجي را داشته باشند. مي‌گويد كه شما اين مطالب را بيان كرديد، چه محصولي داشتيد؟ دنبال مواد و محصول است. فلسفه قاره‌اي به دنبال چيستي و معنا است. افرادي همانند مارتين هايدگر در كتاب «هستي و زمان» با نظريه «دازاين» كه سه عنصر اساسي؛ انسان، زبان و زمان را در آن مطرح مي‌كند.
وي اظهار كرد: هايدگر بر خلاف گادامر، زبان را ابزار نمي‌دانست، بلكه متن قلمداد مي‌كرد، البته انواع مكتب‌هاي هرمنوتيكي و انواع قرائت‌هاي هرمنوتيكي هم داريم. همانطور كه انواع نگاه‌هاي تفسيري در اسلام داريم؛ رويكردهاي روايي، تاريخي و حتي گرايش‌هاي تفسير سياسي، فلسفي و عرفاني در اين زمينه وجود دارد.
گندمكار با اشاره به تفسير «كشف‌الاسرار» گفت: به عنوان نمونه اين تفسير منسوب به خواجه عبدالله انصاري، با نگاه عرفاني نوشته شده است. همچنين تفسير الميزان علامه طباطبايي نگاهي همه‌جانبه به تفسير قرآن دارد؛ روايي، تاريخي، عرفاني، فلسفي و كلامي است و كتاب جامعي است و نگاه‌هاي متفاوتي دارد.
لينک خبر: http://www.iqna.ir/fa/news_detail.php?ProdID=615269
منبع خبر: خبرگزاري قرآني ايران
زمان خبر: شنبه 26 تير 1389 ساعت: 10:39:28
منبع خبر: خبرگزاري قرآني ايران
زمان خبر: شنبه 26 تير 1389 ساعت: 10:39:28
+ نوشته شده در جمعه ۱۳۹۰/۰۴/۳۱ ساعت 18:18 توسط منشی گروه اینترنتی استاد گندمکار
|
دکتر اسماعیل گندمکار : محقق ، نويسنده ، استاد حوزه و دانشگاه